انحراف چشم

خداوند متعال وضعیت چشم‌ها را در صورت انسان به گونه‌ای قرار داده است که ضمن ایجاد زیبایی خیره کننده بیشترین امکان بهره‌وری از قدرت بینایی وجود داشته باشد. حرکات هر چشم بوسیله ۶ عضله که چشم را می‌تواند در همه جهات به حرکت درآورد تامین می‌گردد، در افراد سالم حرکت هر دو چشم در جهات مختلف از نظم و هماهنگی خاصی برخوردار است. فعالیت تمام عضلات هر دو چشم توسط مغز هماهنگ می‌گردد تا همیشه از یک جسم واحد یک تصویر روی لکه زرد (ماکولا) هر دو چشم بوجود آید و عصب بینایی هر چشم، می‌تواند این تصویر را بصورت جداگانه به مغز ارسال نماید و مغز تصاویر دو چشم را با هم ترکیب می‌کند تا شخص بتواند تصاویر هر دو چشم را هم زمان درک کند و آنرا بصورت یک جسم واحد ببیند و دید سه بعدی داشته باشد. این حالت دو چشم را “هم راستا” می‌خوانند. هرگاه به هر دلیل این همراستایی بهم بخورد انحراف چشم بوجود می‌آید که در اینصورت محور بینایی یک چشم که شرایط بینایی بهتری دارد و توسط مغز به عنوان چشم برتر انتخاب می‌شود روی جسم مورد نظر متمرکز می گردد و تمام انحراف به چشم دیگر منتقل می شود.

آشنایی با انواع انحرافات چشمی

مقایسه قسمت‌های سفید و قرنیه (قسمت رنگی) چشم و پلک‌ها را همه میتوانند انجام بدهند. این مقایسه چیزی است که به مرور زمان یاد گرفته‌ایم. هرگاه هماهنگی ظاهری قسمت‌های فوق بهم بخورد نمای انحراف چشم بوجود می‌آید. مثلاً در نوزادان وکودکان کوچک قاعده بینی هنوز پهن است و فاصله دو گوشه داخلی چشم وضعیت طبیعی خود را پیدا نکرده است. در این موارد بنظر میرسد که چشم کودک به داخل انحراف پیدا کرده است. مراجعه به چشم پزشک و انجام معاینات لازم در مورد وجود و یا عدم وجود انحراف چشم پاسخگوی سؤال شما میباشد.
نکته بسیار مهم اینکه اگر کودکی مراجعه نمود و تشخیص انحراف کاذب داده شد به این معنی نیست که کودک در معرض انحراف چشم قرار ندارد زیرا کودکان تا سن ۵ سالگی در معرض ایجاد انحراف چشم هستند. البته بیشترین احتمال در سن ۳-۲ سالگی است. پس معاینات مکرر ضرورت دارد.

این نوع انحراف شایع ترین نوع انحراف شیرخواران و کودکان میباشد. و در صورت تشخیص باید هر چه زودتر درمان شود. درمان ممکن است فقط با عینک باشد و یا اینکه علاوه بر تجویز عینک لازم باشد که عمل جراحی صورت پذیرد. بنابراین این بیماران به چند دسته تقسیم میشوند:
الف) چشم کودک ضعیف است یعنی کودک نیاز به تجویز عینک دارد. اگر عینک تجویز شود ممکن است چشم ها کاملاً صاف شوند و نیاز به عمل نداشته باشند و تا زمانیکه از عینک استفاده میکند انحراف دیده نمیشود ولی به محض اینکه عینک را بردارد، انحراف ظاهر میشود. در این صورت انحراف این کودکان به علت ضعیفی چشم بوجود آمده است و کودک باید همیشه از عینک استفاده کند.
ب) در معاینه مشخص میشود که کودک نیاز به عینک دارد ولی تجویز عینک تمام انحراف را از بین نمی برد بلکه مقدار انحراف چشم را کاهش میدهد در اینصورت باید اولاً کودک از عینک تجویز شده استفاده کند، ثانیاً برای جلوگیری از تنبلی چشم و یا درمان تنبلی چشم، چشم سالم را با نظر متخصص چشم روزانه چند ساعت ببندد و ثالثاً عمل جراحی انجام شود. عمل جراحی به گونه ای انجام میشود که کودک در هنگام استفاده از عینک انحراف نداشته باشد ولی اگر عینک خودش را بردارد همانند نوع ‌ِ«الف»انحراف ظاهر میشود.
ج) تجویز عینک تاثیری در مقدار انحراف ندارد در اینصورت باید هم از عینک استفاده کند و هم چشم سالم را چند ساعت در روز ببندد و هم عمل جراحی انجام شود.
نکته مهم این است که این نوع انحراف (انحراف بطرف داخل) هر وقت تشخیص داده شد در صورتی که نیاز به عمل جراحی داشته باشد باید زودتر درمان جراحی صورت گیرد.
در کودکان زیر یکسال استفاده از تزریق بوتاکس میتواند جایگزین عمل جراحی شود.

معمولاً این نوع انحراف اگر در دوره شیرخوارگی اتفاق بیفتد باید حتماً کودک علاوه بر چشم پزشک توسط پزشک متخصص اطفال و همچنین متخصص مغز و اعصاب اطفال معاینه شود.
اگر انحراف چشم تثبیت شده و دائمی باشد باید زودتر عمل شود ولی اگر انحراف گاهی باشد و گاهی نباشد با استفاده از درمان طبی(تجویز عینک یا بستن متناوب چشمها) و معاینات ادواری، باید زمان عمل جراحی را تا سن ۸-۷ سالگی به تاخیر انداخت ولی اگر چشم پزشک احساس کند که درمان طبی موثر نیست و انحراف چشم به سمت تثبیت شدن می رود، ضرورت دارد بیمار را زودتر عمل نماید.

این نوع انحراف به استثنای مواردی که ثانویه به بعضی بیماری های خاص است فقط با عمل جراحی درمان میشود و نسبت به انواع دیگر انحراف پیچیدگی‌های درمان بیشتری دارد این نوع انحراف ممکن است با افتادگی پلک همراه باشد که در اینصورت باید ابتدا عمل انحراف چشم صورت پذیرد و سپس عمل جراحی برای اصلاح افتادگی پلک انجام گیرد.

این نوع انحراف چشم اگر با انحراف عمودی همراه باشد ممکن است انجام عمل جراحی چشم برای اصلاح انحراف عمودی اصلاح انحراف چرخشی را هم بدنبال داشته باشد. ولی در بعضی مواقع در ظاهر چشم انحراف واضحی دیده نمیشود ولی چشم حول محور قدامی خلفی چشم چرخیده است این نوع انحراف عمدتاً بدنبال ضربه بوجود می‌آید و بیمار برای مقابله با آن سر خود را کج نگاه میدارد (بصورت غیر ارادی) و بخصوص در نگاه به طرف پایین یا سمت راست و چپ خود ممکن است احساس دوبینی نماید. درمان این نوع انحراف هم انجام عمل جراحی است.